Sauna to doskonały sposób na relaks, detoks organizmu i poprawę ogólnego samopoczucia. Regularne korzystanie z sauny może przynieść wiele korzyści zdrowotnych, takich jak poprawa krążenia, oczyszczenie skóry czy wzmocnienie odporności. Jednak aby w pełni cieszyć się tymi zaletami i uniknąć nieprzyjemnych doświadczeń, warto poznać podstawowe zasady korzystania z sauny oraz odpowiednio się do niej przygotować.
W tym artykule przedstawiamy kompleksowy przewodnik po świecie saun – od różnych ich rodzajów, przez przygotowanie, po właściwe techniki korzystania. Niezależnie od tego, czy jesteś początkującym, czy regularnie odwiedzasz saunę, znajdziesz tu praktyczne wskazówki, które pomogą Ci bezpiecznie i efektywnie korzystać z dobrodziejstw saunowania.
Rodzaje saun
Zanim przejdziemy do zasad korzystania z sauny, warto poznać różne jej rodzaje, ponieważ sposób korzystania może się nieco różnić w zależności od typu.
Sauna sucha (fińska)
Sauna fińska to najpopularniejszy rodzaj sauny, charakteryzujący się wysoką temperaturą (80-100°C) i niską wilgotnością (10-20%). Wykonana jest zazwyczaj z drewna, a ciepło generowane jest przez rozgrzane kamienie. W saunie suchej możemy polewać kamienie wodą, tworząc chwilową parę wodną zwaną „löyly”, która intensyfikuje odczucie ciepła.
Charakterystyka sauny suchej:
- Wysoka temperatura (80-100°C)
- Niska wilgotność (10-20%)
- Krótsze sesje (zwykle 8-15 minut)
- Możliwość stosowania aromaterapii przez polewanie kamieni wodą z olejkami eterycznymi
Sauna parowa (łaźnia)
Sauna parowa, znana również jako łaźnia turecka lub hammam, charakteryzuje się niższą temperaturą (40-60°C), ale bardzo wysoką wilgotnością powietrza (nawet do 100%). Pomieszczenie sauny parowej jest zazwyczaj wyłożone kafelkami lub mozaiką, a para generowana jest przez specjalny generator.
Ciekawostka: Sauny parowe były znane już w starożytnym Rzymie, gdzie stanowiły ważny element term rzymskich – kompleksów kąpielowych służących nie tylko higienie, ale również spotkaniom towarzyskim i relaksowi.
Bio sauna
Bio sauna to nowoczesna odmiana sauny, która łączy zalety sauny suchej i parowej. Temperatura w bio saunie jest niższa niż w saunie fińskiej (zwykle 50-60°C), a wilgotność wyższa (około 40-60%). Bio sauny często wyposażone są w systemy aromaterapii, koloroterapii lub muzykoterapii, co dodatkowo wspomaga relaks i poprawia samopoczucie.
Bio sauna jest szczególnie polecana osobom, które nie tolerują wysokich temperatur panujących w tradycyjnej saunie fińskiej, a także początkującym, którzy dopiero rozpoczynają swoją przygodę z saunowaniem.
Przygotowanie do wizyty w saunie
Odpowiednie przygotowanie do wizyty w saunie jest kluczowe dla komfortu i bezpieczeństwa. Oto, co warto wiedzieć przed pierwszą wizytą.
Co zabrać ze sobą
Planując wizytę w saunie, warto zabrać ze sobą kilka niezbędnych rzeczy:
- Dwa ręczniki – jeden do siedzenia lub leżenia w saunie (chroni przed bezpośrednim kontaktem z gorącą ławką), drugi do wytarcia się po kąpieli
- Klapki basenowe – higieniczne i zapobiegające poślizgnięciu
- Szlafrok lub pareo – do przemieszczania się między sauną a miejscami odpoczynku
- Butelkę wody – nawodnienie jest kluczowe podczas korzystania z sauny
- Kosmetyki do mycia ciała i włosów – do skorzystania z prysznica przed i po saunie
Jeśli planujesz korzystać z sauny w publicznym miejscu, sprawdź wcześniej, czy udostępniają one ręczniki lub inne akcesoria, co może zmniejszyć ilość rzeczy, które musisz zabrać. Niektóre ośrodki oferują też specjalne zestawy saunowe w cenie biletu lub za dodatkową opłatą.
Przeciwwskazania zdrowotne
Mimo licznych korzyści zdrowotnych, sauna nie jest odpowiednia dla każdego. Istnieją pewne przeciwwskazania do korzystania z sauny:
- Choroby serca i układu krążenia (nadciśnienie, stan po zawale)
- Ostre stany zapalne i infekcyjne
- Epilepsja
- Choroby nowotworowe
- Ciąża (szczególnie pierwszy i trzeci trymestr)
- Stan po spożyciu alkoholu lub innych używek
- Zaostrzenia chorób przewlekłych
- Ostre stany chorobowe z gorączką
Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości dotyczące swojego stanu zdrowia, skonsultuj się z lekarzem przed korzystaniem z sauny. Bezpieczeństwo zawsze powinno być na pierwszym miejscu.
Podstawowe zasady korzystania z sauny
Prawidłowe korzystanie z sauny można podzielić na trzy etapy: przygotowanie przed wejściem, zachowanie podczas seansu oraz czynności po wyjściu.
Przed wejściem
Odpowiednie przygotowanie przed wejściem do sauny ma kluczowe znaczenie dla komfortu i bezpieczeństwa:
1. Weź prysznic – umyj dokładnie ciało, ale nie myj włosów, jeśli nie planujesz ich później myć (wysoka temperatura może powodować ich przesuszenie).
2. Dokładnie osusz ciało – wchodząc do sauny z mokrym ciałem, utrudniasz sobie pocenie, które jest naturalnym mechanizmem chłodzenia organizmu.
3. Zdejmij wszystkie metalowe przedmioty (biżuterię, zegarki) – metal nagrzewa się szybciej niż ciało i może spowodować oparzenia.
4. Nie jedz ciężkich posiłków przed sauną – ostatni posiłek zjedz co najmniej 1-2 godziny przed planowaną wizytą.
5. Upewnij się, że jesteś dobrze nawodniony – wypij szklankę wody przed wejściem do sauny.
Pamiętaj, że do sauny wchodzisz bez obuwia, a w saunie zawsze siadasz lub kładziesz się na ręczniku!
W trakcie seansu
Podczas pobytu w saunie:
1. Rozpocznij od niższych ławek, gdzie temperatura jest niższa, i stopniowo przesuwaj się wyżej, jeśli czujesz się komfortowo.
2. Przyjmij wygodną pozycję – siedząc, staraj się mieć stopy na tej samej wysokości co reszta ciała lub wyżej, aby uniknąć przegrzania.
3. Oddychaj spokojnie przez nos – to pomaga chronić drogi oddechowe przed gorącym powietrzem.
4. Słuchaj swojego ciała – jeśli poczujesz zawroty głowy, duszności lub inne niepokojące objawy, natychmiast opuść saunę.
5. Przestrzegaj zalecanego czasu – dla początkujących to 5-10 minut, bardziej doświadczeni mogą wydłużyć pobyt do 15 minut.
W Finlandii, ojczyźnie sauny, istnieje tradycja „saunowego szeptu” – w saunie rozmawia się cicho lub wcale, aby szanować przestrzeń relaksu innych osób i stworzyć atmosferę spokoju.
Po wyjściu z sauny
Po wyjściu z sauny równie ważne jest właściwe ochłodzenie i regeneracja organizmu:
1. Ochłodź ciało – możesz skorzystać z prysznica (zaczynając od stóp i kierując się ku górze), basenu z zimną wodą lub wyjść na świeże powietrze (jeśli jest taka możliwość).
2. Odpocznij – po ochłodzeniu ciała daj sobie 10-15 minut na odpoczynek i normalizację temperatury ciała.
3. Nawodnij organizm – wypij wodę, aby uzupełnić płyny utracone podczas pocenia.
4. Powtórz cykl – optymalny schemat to 2-3 wejścia do sauny, z odpowiednimi przerwami na ochłodzenie i odpoczynek.
Po ostatnim wyjściu z sauny weź prysznic, używając mydła, aby zmyć wszystkie toksyny wydalone przez skórę. Następnie odpocznij przez około 30 minut, aby organizm mógł wrócić do normalnej temperatury. Ten czas regeneracji jest równie ważny jak sam pobyt w saunie – pozwala organizmowi w pełni skorzystać z dobrodziejstw saunowania.
Najczęstsze błędy i pytania
Nawet regularni bywalcy saun mogą popełniać pewne błędy lub mieć wątpliwości dotyczące niektórych aspektów saunowania. Oto odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.
Czy można korzystać z sauny podczas okresu?
Korzystanie z sauny podczas menstruacji nie jest przeciwwskazane z medycznego punktu widzenia. Niektóre kobiety twierdzą nawet, że ciepło sauny pomaga łagodzić bóle menstruacyjne. Jednak decyzja powinna być indywidualna, w zależności od samopoczucia.
Jeśli zdecydujesz się na saunę podczas okresu:
- Zadbaj o odpowiednią higienę
- Używaj tamponów lub kubeczków menstruacyjnych zamiast podpasek
- Skróć czas przebywania w saunie, jeśli odczuwasz dyskomfort
- Słuchaj swojego ciała i wyjdź, jeśli poczujesz się gorzej
- Pamiętaj o nawodnieniu, które jest szczególnie ważne w tym okresie
Sauna tekstylna czy bez ubrania?
To pytanie często zadają osoby, które pierwszy raz korzystają z sauny. W krajach skandynawskich tradycyjnie do sauny wchodzi się nago, natomiast w wielu innych krajach, w tym w Polsce, często praktykuje się saunę tekstylną (w stroju kąpielowym).
Korzystanie z sauny bez ubrania ma swoje zalety:
- Lepsze pocenie się całego ciała
- Brak wilgotnego stroju przylegającego do skóry
- Bardziej higieniczne (mokry strój kąpielowy to idealne środowisko dla bakterii)
- Swobodniejszy przepływ powietrza wokół ciała
Jednak najważniejsze jest przestrzeganie zasad panujących w danym obiekcie. Wiele ośrodków oferuje osobne godziny dla saun tekstylnych i nietekstylnych lub oddzielne sauny dla kobiet i mężczyzn. Zawsze warto sprawdzić regulamin przed wizytą.
Niezależnie od wyboru, zawsze siadaj na ręczniku – to podstawowa zasada higieny w saunie, której należy bezwzględnie przestrzegać!
Podsumowanie – zalety regularnego korzystania z sauny
Regularne korzystanie z sauny, przy zachowaniu wszystkich zasad bezpieczeństwa i higieny, może przynieść szereg korzyści dla zdrowia i samopoczucia:
1. Detoksykacja organizmu – intensywne pocenie pomaga usunąć toksyny z organizmu poprzez skórę, która jest największym organem wydalniczym.
2. Poprawa krążenia – rozszerzenie naczyń krwionośnych poprawia przepływ krwi i dotlenienie tkanek, co może korzystnie wpływać na pracę serca i całego układu krążenia.
3. Wzmocnienie odporności – badania sugerują, że regularne korzystanie z sauny może zmniejszyć częstotliwość przeziębień i infekcji dróg oddechowych o nawet 30%.
4. Relaks i redukcja stresu – ciepło sauny pomaga rozluźnić mięśnie i redukuje poziom kortyzolu (hormonu stresu), jednocześnie zwiększając produkcję endorfin, czyli hormonów szczęścia.
5. Poprawa jakości snu – wizyta w saunie przed snem może pomóc w szybszym zasypianiu i głębszym śnie dzięki naturalnemu cyklowi ochładzania się ciała po wyjściu z sauny.
6. Korzyści dla skóry – saunowanie poprawia krążenie w skórze, co może przyczynić się do jej lepszego wyglądu, elastyczności i młodszego wyglądu.
7. Ulga w bólach mięśniowych – ciepło pomaga rozluźnić napięte mięśnie, co jest szczególnie korzystne dla osób aktywnych fizycznie lub cierpiących na bóle przewlekłe.
Aby w pełni korzystać z tych zalet, warto włączyć saunę do swojej regularnej rutyny dbania o zdrowie. Dla większości osób optymalna częstotliwość to 1-3 razy w tygodniu, przy czym każda sesja powinna składać się z 2-3 wejść do sauny z odpowiednimi przerwami na ochłodzenie i odpoczynek.
Pamiętaj, że korzystanie z sauny powinno być przyjemnością, a nie wyzwaniem. Słuchaj swojego ciała, dostosuj czas i intensywność do swoich potrzeb, a sauna stanie się dla Ciebie źródłem zdrowia i dobrego samopoczucia na długie lata.